Staś Straszydło [w niem. oryginale Struwwelpeter] jest tytułową postacią książki dla dzieci frankfurckiego lekarza dr Heinricha Hoffmanna. Książka ta jest jedną z najpopularniejszych niemieckich książek dla dzieci.

Heinrich Hoffmann: Der Struwwelpeter, 1858

W roku 1844 lekarz Heinrich Hoffmann szukał książki z obrazkami jako prezentu gwiazdkowego dla swojego wówczas trzyletniego syna Carla. Nie znalazł jednak nic, co wydawało mu się odpowiednie dla dziecka w tym wieku. Postanowił więc napisać i zilustrować taką książkę sam. Książka podobała się bardzo znajomym autora i została opublikowana u zaprzyjaźnionego wydawcy w roku 1845, wówczas pod tytułem „Drollige Geschichten und lustige Bilder für Kinder von 3-6 Jahren“, a od roku 1847 wyłącznie pod tytułem „Struwwelpeter“.

Pierwsze polskie tłumaczenie ukazało się na początku XX w. w wydawnictwie Wolffa w Petersburgu (bez daty wydania, bez nazwisk autora, tłumacza i ilustratora) pod tytułem „Staś Straszydło. Złota różdżka, czyli bajki dla niegrzecznych dzieci. Czytajcie dzieci, uczcie się, jak to niegrzecznym bywa źle“. Tekst drugiego polskiego wydania (Księgarnia Perzyński, Niklewicz i S-ka, Warszawa 1922) przetłumaczył Wacław Nowakowski, ilustrował Bogdan Nowakowski. W tytule nie ma fragmentu podtytułu „czyli bajki dla niegrzecznych dzieci“. Następne wydania pochodzą z roku 1987 i 1993.

Heinrich Hoffmann opowiada bajki o dzieciach, które są niegrzeczne, nie słuchają rodziców i za to spotyka je straszna kara: tak więc „zły Józio“ [der bitterböse Friedrich], który znęca się nad zwierzętami, zostaje odpowiednio ukarany („Piesek Józia łap za nogę, | ‘Masz za moje, teraz skacz!’ | Krew prysnęła, Józio w płacz.“); Kasia [Paulinchen] „zgorzała cała“, bo bawiła się zapałkami; chłopcy, którzy wyśmiewają się z Murzyna, zostają wrzuceni do kałamarza „potężnej miary“ i „czarniejsi są od niego“; krawiec ucina Juleczkowi [Konrad] duże palce, które chłopiec po kryjomu ssał; Michał [Suppen-Kasper], „który nie chciał jeść zupy“, umarł z głodu; ojciec zbił „Pawełka wiercipiętę“ [Zappel-Philipp] dyscypliną, bo chłopiec bujał się na krześle tak długo, aż ściągnął obrus wraz z obiadem ze stołu i upadł; „Jędruś gap“ [Hanns Guck-in-die-Luft] wpadł do rzeki, bo zamiast patrzeć na drogę gapił się w niebo; „Grześ [der fliegende Robert] z parasolem leci nad polem“ i „w górze znika“, ponieważ podczas burzy wychodzi z domu wbrew mamie.

Historia tytułowa jest najkrótsza. Staś [Struwwelpeter] przez rok nie pozwala sobie obciąć paznokci i ostrzyc włosów. Martwi tym swoich rodziców, a ulicznicy krzyczą na jego widok: „Staś niegrzeczny! Staś straszydło!“.

Do dzisiaj książka Hoffmanna ukazała się w 540 wydaniach (także w alfabecie Braille’a), została przetłumaczona na bardzo wiele języków (m. in. chiński, japoński, łacina, jidysz; na angielski przetłumaczył ją Mark Twain), sfilmowana i nagrana jako książka mówiona.

Książka inspirowała wielu twórców, powstały jej naśladowania, parodie i polityczne przeróbki (np. wersja dla dziewcząt „Die Struwwel-Liese, oder Lustige Geschichten und drollige Bilder für Kinder“ dr Juliusa Lüthje, angielska parodia „Struwwelhitler – A Nazi Story Book by Doktor Schrecklichkeit“ Roberta i Philipa Spence’a, czy antyautorytarny „Antistruwwelpeter“ Friedricha Karla Waechtera).

Tematyka książki od początku dzieliła czytelników i interpretatorów, wywoływała ostre spory.

Bibliografia |

• 
  Heinrich Hoffmann, Der Struwwelpeter. Drollige Geschichten und lustige Bilder., Esslingen, Schreiber, 1992, ​ISBN 3-480-06334-9​.

Opracowania

• Ursula Peters, Drollige Geschichten und lustige Bilder, Heinrich Hoffmanns Urmanuskript des „Struwwelpeter“. w: monats anzeiger. Museen und Ausstellungen in Nürnberg, sierpień 2003, ss. 2-3.(PDF)


• Reiner Rühle, „Böse Kinder“. Kommentierte Bibliographie von Struwwelpetriaden und Max-und-Moritziaden mit biographischen Daten zu Verfassern und Illustratoren, Osnabrück, Wenner, 1999. ​ISBN 3-87898-357-3​.


• Walter Sauer, Der Struwwelpeter und sein Schöpfer Dr. Heinrich Hoffmann. Bibliographie der Sekundärliteratur, Neckarsteinach, Edition Tintenfaß, 2003, ​ISBN 3-9808205-5-6​. (Recenzja, PDF)


• Wolfgang Kohlweyer, Dr. Heinrich Hoffmann und sein Struwwelpeter. Erinnerungen an den Arzt und Kinderbuchautor Dr. Heinrich Hoffmann und zum 150. Geburtstag seines Struwwelpeters, Landshut, Selbstverlag, 1994.

Adaptacje

• Julius Lüthje, Franz Maddalena, Die Struwwelliese, Alsdorf, Nelson, 2004, ​ISBN 3-86606-024-6​.


• Robert Spence, Philip Spence, Struwwelhitler. A Nazi Story Book by Dr. Schrecklichkeit. Deutsch-englischer Text. Mit einem Vorwort von Joachim Fest., Berlin 2005, Autorenhaus Verlag, 1941, ​ISBN 978-3-86671-014-6​.